༄༅།། བོད་ཀྱི་ས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་སྐོར།

རྩོམ་མཁན།：ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན།



སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་དུ་མའི་ནང་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད་དེ། “སྟོད་ཀྱི་མངའ་རིས་བསྐོར་གསུམ་རྫིང་གི་ཚུལ།། བར་གྱི་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་ཡུར་བ་འདྲ།། སྨད་དུ་མདོ་ཁམས་གསུམ་ཞིང་ལྟ་བུ།། ཀུན་ཀྱང་ཆུ་ཡི་རྒྱ་མཚོར་གྱུར་པའིནང་…”ཞེས་དང་། “མཚོ་དེ་འཁོལ་བ་ཞི་ཞིང་རབ་ཏུ་བསིལ།། ཀོང་གི་ཆུ་བརླག་ཅེས་བྱའི་ཟོམ་བྱེ་བས།། རུ་བཞི་ཆུ་ཡིས་གང་བ་དེ་རུ་ཐིམ།། ཆུ་གཞན་དག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཐིམ་པ་ཡིས།། བོད་ཁམས་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་གསལ་བོར་དོད།།”


གཉིས་པ།བོད་ཀྱི་ས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་སྐོར།



སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་དུ་མའི་ནང་འདི་ལྟར་འཁོད་ཡོད་དེ།

“སྟོད་ཀྱི་མངའ་རིས་བསྐོར་གསུམ་རྫིང་གི་ཚུལ།།

བར་གྱི་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་ཡུར་བ་འདྲ།།

སྨད་དུ་མདོ་ཁམས་གསུམ་ཞིང་ལྟ་བུ།།

ཀུན་ཀྱང་ཆུ་ཡི་རྒྱ་མཚོར་གྱུར་པའིནང་…”ཞེས་དང་།

“མཚོ་དེ་འཁོལ་བ་ཞི་ཞིང་རབ་ཏུ་བསིལ།།

ཀོང་གི་ཆུ་བརླག་ཅེས་བྱའི་ཟོམ་བྱེ་བས།།

རུ་བཞི་ཆུ་ཡིས་གང་བ་དེ་རུ་ཐིམ།།

ཆུ་གཞན་དག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཐིམ་པ་ཡིས།།

བོད་ཁམས་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་གསལ་བོར་དོད།།”[1]

ཅེས་གསལ་བ་ལྟར་དང་ཐོག་བོད་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཐམས་ཅད་ཆུ་ཡིས་ཡོངས་སུ་གང་བའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ ནས་རིམ་བཞིན་ཀོང་ཆུ་བརླག་ཁ་བྱེ་ནས་ཆུ་རྣམས་དེར་ཐིམ་སྟེ་བོད་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་ གསལ་པོར་ཐོན་པ་ཡིན་ཞེས་བསྟན་ཅིང་། དེང་སྐབས་གནའ་རབས་ཀྱི་ས་ཁམས་དང་འགྱུར་རྡོ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་ཚན་ཞིབ་པ་ ཚོས་སྡོམ་ཚིག་བཞག་པ་ལྟར་ནའང་། “དུས་རབས་རྙིང་བར་ རྩིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་ཐོག་མའི་དུས་དང་བར་མའི་དུས་སྐབས་སུ་མཚོ་བོད་ས་མཐོ་འདི་ ནི་ལྡེམ་ལྡེམ་དུ་འཁྱིལ་བིའ་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དུས་ རབས་གསར་མའི་འགོ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་ད་གཟོད་རིམ་གཞིན་སྐམ་སའི་ཡུལ་བྱུང་བ་དང་། ས་མཐོ་འདི་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྤྱི་ཁྲེ་ཉིས་སྟོང་ཡས་མས་ཙམ་ཡིན་ལ། ས་ཡི་ཆགས་ཚུལ་ཡང་ལྷོ་ཤར་གཉིས་དམའ་ཞིང་ནུབ་ཕྱོགས་ཅུང་མཐོ་བ། ནུབ་བྱང་གཉིས་སུ་ལོ་འདབ་རིང་མོ་ཅན་དང་ལེབ་མོ་ཅན་གྱི་ལྗོན་ཤིང་འཁྲིགས་པའི་ནགས་ཚལ་ཡོད་ཅིང་། ལྷོ་ཤར་གཉིས་སུ་འདམ་རྩྭ་དང་སྤང་རྩྭས་ཁེངས་པ་མ་ཟད། མཚེའུ་དང་རྫིང་བུ་ཧ་ཅང་མང་བས་མཁའ་ལ་སྐར་ཚོགས་བཀྲ་བ་བཞིན་དུ་ཡོད།”[2]ཅེས་གསལ་བ་དང་མཐུན་པས་ལོ་རྒྱུས་དེ་དག་ནི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་རིམ་གྱི་སྐོར་ལ་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་འོད་སྣང་འཕྲོ་བ་ཞིག་ལོས་ཡིན།

མཚོ་ངོས་ལས་འཕགས་པའི་སྐམ་སའི་ཐོག་དུས་ཡུན་ཧ་ཅང་རིང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་སྲོག་ཆགས་མང་པོ་བྱུང་བའི་སྐོར་ལའང་། བོད་ཀྱི་ཡིག་ཚང་ལས།

“མངའ་རིས་བསྐོར་གསུམ་ཤྭ་རྐྱང་རི་དྭགས་གླིང་།།

བར་གྱི་རུ་བཞི་སྟག་གཟིག་གཅན་གཟན་གླིང་།།

སྨད་ཀྱི་སྒང་དྲུག་འདབ་ཆགས་བྱ་ཡི་གླིང་།།”[3]ཞེས་དང་

“བོད་ཁམས་གསུམ་གླིང་དགུ་བྱ་བ་ན།།

རིན་པོ་ཆེ་འོད་ཀྱི་གླིང་དཀར་པོ།།

སྟོད་ཁམས་གསུམ་གངས་དང་གཡའི་ར་བ་ར་རྫིང་འདྲ་བ་ན།།

ཤྭ་བ་དང་དགོ་བ་ལ་སོགས་པ་རི་དྭགས་ཀྱིས་ཡུལ་འཛིན།།

རུ་བཞི་སོག་ཁའི་གླིང་སྐད་པ།།

བར་ཁམས་གསུམ་བྲག་དང་སྤང་གི་གཤོང་ཡུར་བ་འདྲ་བ་ན།།

སྤྲེའུ་དང་བྲག་སྲིན་ལ་སོགས་པ་གནས།།

རྨ་བྱ་འོད་ཀྱི་གླིང་སྐད་པ།།

སྨད་ཁམས་གསུམ་ནགས་ཀྱི་ལྗོངས་ཞིང་དང་འདྲ་བ་ན།།

གླང་པོ་ཆེ་དང་འདབ་ཆགས་ལ་སོགས་པ་ལས།།

འགྲོ་བ་མི་བྱ་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད།།”[4]“ཅེས་འགོད་ཅིང་།
དེ་མིན་རྒྱལ་རབས་གཞན་ནའང་བཤད་ཚུལ་ཆ་ཤས་འདྲ་མིན་ཙམ་ལས། རྩ་དོན་མིན་མཚོ་བྲི་ནས་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་ཆགས་པ་དང་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དུ་སྲོག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གང་བ་སོགས་གཅིག་མཐུན་དུ་གསལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་ས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་དང་རིམ་འགྱུར་གྱི་བཤད་རྒྱན་དེ་དག་ཀྱང་ལྷ་སྒྲུང་དང་རྨོངས་དད་ཡིན་ཞེས་ཤོད་ག་ལ་རུང་། ཚན་རིག་གིས་དཔྱད་པ་བྱས་པའི་སྡོམ་ཚིག་ལྟར་ནའང་། “དུས་སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡ་ད་དུང་འབུར་དུ་ཐོན་མེད་པས། རྒྱ་གར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པའི་བརླན་གཤེར་དང་། དྲོད་ ཁུལ་ཚ་བ་ལ་སོགས་པ་འགོག་པའི་བཀག་རྒྱ་མེད་སྟབས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཡུལ་ཁམས་ འདེའི་གནམ་གཤིས་ནི་དྲོད་གཤེར་གཉིས་སྡན་གྱི་རང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ལོ་ཧྲིལ་པོའི་ཚ་གྲང་ཆ་སྙོམས་བྱས་ན། ཧྲེ་ཧྲི་ཏུའུ་༡༠ཡས་མས་ཡིན་ལ། ལོ་རེར་ཆར་ཆུ་འབབ་ཚད་ཀྱང་ཧའོ་ཧྲེང་ཉིས་སྟོང་ནས་ལྔ་སྟོང་བར་ཡིན་ཏེ། སྐབས་དེར་དྲོད་ཁུལ་དུ་རན་པའི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་མང་པོ་ས་མཐོ་བདེའི་ཕྱོགས་སོ་སོར་ཁྱབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྐྱེ་དངོས་དེ་དག་གི་ཁྲོད་རྩ་ཆེའི་རིགས་རྣམ་གྲངས་བཞི་སྟོང་ཙམ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ལྟ་བུའི་ཡུལ་ཁམས་འདིར་སུག་མ་སུམ་ལྡན་གྱི་རྐྱང་ཡོད་ལ། དེས་མ་ཚད་ཁྱི་དང་། གླང་པོ། རེ་བོང་། ཤྭ་བ་ལ་སོགས་པའི་དབྱིབས་གཟུགས་དང་འདྲ་བའི་རི་དྭགས་མང་པོ་ཡོད་པ་དང་། རྗེས་སུ་རིམ་བཞིན་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡ་འབུར་དུ་ཐོན་པ་དང་ཇེ་མཐོ་ཇེ་མཐོར་སོང་སྟེ། སྔོན་ཆད་རྒྱ་གར་ཕྱོགས་ནས་རྒྱ་བའི་ཁ་དབུགས་དང་ཚ་དྲོད་བཀག་པས་མཚོ་བོད་ས་མཐོ་འདེའི་གནམ་གཤིས་དང་། རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་སྟེ་གྲང་ཞིང་འཁྱགས་པའི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའོ”[5]ཞེས་བསྟན་པ་ལྟར་ཡིན། དེའི་ཐོག་ནས་རང་རེས་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་ཐུབ་པར་ཆུ་བོ་ནི་མཐོ་ས་ནས་དམའ་སར་འབབ་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ཡིན་པ་སྟེ། རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་མཐོ་སར་ཆགས་པའི་ཡུལ་ཁམས་ནི་གདོད་མའི་དུས་སུ་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་ཆེས་ཐོག་མར་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་སྐམ་སའི་གླིང་ཡིན་དགོས་ཏེ། དེ་ ལྟ་བས་ན་ཧི་མ་ལའི་རི་རྒྱུད་ནི་མདོད་མ་ནས་འདི་བཞིན་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ རྐྱེན་གྱིས་ད་ལྟའི་བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་བྱང་རྒྱུད་དང་མཚོ་སྔོན་ས་ཁུལ་ཧྲིལ་ པོའི་ཡུལ་ཁམས་འདི་ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་དུ་འབབ་པའི་ཆུ་ཀླུང་མང་པོ་ཕྱོགས་ མཚམས་སོ་སོར་བཞུར་བཞིན་ཡོད་དེ། གངས་རི་རྫ་གསེབ་ དག་ལས་འབབ་པའི་ཆུ་ཕྲན་རྣམས་རིམ་བཞིན་ཆུ་ཀླུང་དུ་གྱུར་ནས་བཞུར་བའི་རྣམ་པ་ འདི་ལས་བོད་དང་མཚོ་སྔོན་གྱི་ས་མཐོ་འདི་ནི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁམས་ལས་ཆེས་ཐོག་ མར་ཆགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་ཅིང་། སྐབས་དེའི་ཡུལ་ཁམས་འདིའི་གནམ་གཤིས་དང་། མཁའ་རླུང་། དྲོད་གྲང་གི་ཚད་གཞི་སོགས་ནི་རྒྱ་མཚོ་ལས་སྐམ་སར་བུད་པའི་སྲོག་ཆགས་རྣམས་འཚོ་འཕེལ་ཡོང་བར་ཧ་ཅང་འཚམ་པོ་ཡིན་པ་དང་། སྲོག་ཆགས་དེ་རིགས་ཡུན་རིང་པོའི་ནང་གི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་རིམ་བཞིན་ནུ་འཐུང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་དུ་མ་བྱུང་ཞིང་འཕེལ། གདོད་མའི་སྤྲ་ཡི་རིགས་ཀྱང་དེའི་ཁྲོད་ནས་ཆེས་ཁྱད་པར་ཅན་དུ་ལོགས་སུ་ཐོན་པ་ཡིན་པར་མངོན། དེང་སྐབས་འགྱུར་རྡོར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པར་གཞིགས་ན་མཚོ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལས་སྐམ་སའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་དང་། སྐམ་སའི་སྲོག་ཆགས་རྣམས་རིམ་འགྱུར་བྱུང་བ་ལས་ནུ་འཐུང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོ་འཕེལ་ཞིང་། དེ་རྣམས་དུས་ཡུན་ཧ་ཅང་རིང་བའི་ནང་ནགས་ཚལ་རུ་ཤིང་འབྲས་དང་སྲོག་ཆགས་ཆུང་རིགས་རྣམས་འཚོ་རྟེན་དུ་བྱེད་པ་དང་། ཡུན་རིང་གི་འཚོ་ཐབས་ནང་ཕན་ཚུན་འདེད་བཟུང་གནོད་འཚེ་བྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཁྲོད་བྱེད་རྩོལ་གྱི་རྣམ་པ་མི་མཐུན་པའི་རིགས་དུ་བྱུང་བ་དང་། དུས་ མཚུངས་སུ་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོ་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་ལས་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ ཡའི་རི་རྒྱུད་མུ་མཐུད་ནས་ཡར་འཕགས་པ་དེས་ཡུལ་ཁམས་འདེའི་གནང་གཤིས་མཁའ་རླུང་ལ་ འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་གི་རང་བྱུང་གི་འཚོ་ རྟེན་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་ཞིང་། སྐམ་སའི་སྲོག་ཆགས་ནས་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བའི་གདོད་མའི་སྤྲ་རིགས་དེ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་ཐབས་ལའང་དོ་ཕོག་མི་ཐེབས་པ་ཅི་ལ་སྲིད། དེ་ ལྟར་གནམ་གཤིས་དང་རང་བྱུང་གི་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འགྱུར་ལྡོག་རིམ་ བཞིན་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ནས་ས་མཐོའི་ཡུལ་ཁམས་འདིར་ཆེས་སྔ་བའི་གདོད་མའི་སྤྲ་ མིའི་རིགས་ཐོན་པའི་ཆ་རྐྱེན་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་བཅས་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུལ་ཡིག་ ཚང་ནང་ཐར་ཐོར་དུ་འབྱུང་བའི་ཚིག་རིས་དང་། བོད་ཀྱི་ ས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་ལམ་དུ་ཕན་ས་འོག་ནས་ཐོན་པའི་འགྱུར་རྡོའི་རིགས་སོགས་ལ་དེང་རབས་ ཚན་རིག་གི་བརྟན་ཞིབ་བྱས་པའི་སྡོམ་ཚིག་རྣམས་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་གསལ་བཤད་བྱུང་བ་ལགས་སོ། །



མཆན་འགྲེལ།：
[1] ：
ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༡༤༩པ་ནས༡༥༠པའི་བར།
[2] ：
བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག་ ༡༩༨༤ལོའི་བོད་ཡིག་དེབ་བཞི་པའི་པར་ངོས་༣པ།
[3] ：
ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། ལྕགས་པར་མའི་ཤོག་ངོས་༡༥༠པ།
[4] ：
ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། དེབ་ངོས་༡༤༤པ་ནས་༡༤༥པའི་བར།
[5] ：
བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག་ ༡༩༨༤ལོའི་བོད་ཡིག་དེབ་བཞི་པའི་པར་ངོས་༣་པ་ནས་༤པ་ལས་དྲངས།


རྩོམ་ཡིག་ཡོང་ཁུངས།：ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དྲ་བ།